Opublikowane przezUżywki wśród młodzieży były, są i będą obecne…. Trudno jest je całkowicie wyeliminować, jednak Wasza świadomość co do przyczyn sięgania po używki, jak również ich skutków, może stanowić czynnik ochronny. A zatem…
Przyczyny sięgania po używki przez młodzież są różne i zwykle są w dużej mierze związane ze specyfiką okresu dojrzewania. Jest to trudny czas, moment buntów i lekceważenia wszystkiego, przed czym ostrzegają dorośli. Sięganie po alkohol lub narkotyki bywa próbą ucieczki, a także młodzieńczą chęcią doznania nowych wrażeń, ciekawością, szukaniem własnego ja. Ponadto pokusa spróbowania tak łatwo dostępnych, aczkolwiek zakazanych substancji, jest bardzo duża, a chęć bycia dorosłym, imponowania rówieśnikom popycha w stronę używania substancji psychoaktywnych.
Bardzo często przyczyną sięgania po alkohol, papierosy czy narkotyki, jest przeżywanie przez młodzież osobistych problemów m. in. niska samoocena, doświadczanie przemocy, zaburzone relacje rodzinne czy rówieśnicze, brak akceptacji ze strony innych. Duże znaczenie ma także presja grupy rówieśniczej, bowiem przyjmowanie danej substancji niejednokrotnie jest przepustką, dającą możliwość uczestniczenia w danej grupie, zapewnienie dobrej zabawy. A przecież dla nastolatków to właśnie rówieśnicy liczą się najbardziej. Często pojawia się także myślenie, że pozwoli im to uwolnić się od stresu, zapomnieć o własnych problemach. Warto również podkreślić, że czasami młodzież sięga po alkohol/narkotyki z powodu nudy. Dlatego szczególnie w okresie wakacji, gdy czasu wolnego jest dużo więcej, warto zadbać o jego dobrą organizację – z pewnością wsparcie, pomysłowość, jak również pewna kontrola rodziców są tutaj wskazane.
Alkohol wśród młodzieży
Najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną używaną przez młodzież jest alkohol. Picie i upijanie się młodych ludzi stanowi duży problem. Bardzo często uzależnienie od alkoholu spowodowane jest zbyt wczesnym sięganiem po niego. Picie alkoholu przed okresem dojrzewania i w jego trakcie może znacznie wpłynąć na rozwój zarówno psychiczny, jak i fizyczny, utrudniać uczenie się, zapamiętywanie, a także zaburzać prawidłowe relacje interpersonalne. Wg badania CBOS w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie w 2018 roku: 74% (72% w 2016) uczniów przynajmniej raz piło piwo, 62% (63% w 2018) – wódkę i inne mocne 237 alkohole, a 43% (41% w 2016) – wino. Statystyki mówią same za siebie, jak poważny jest to problem. Z pewnością łatwa dostępność i stosunkowo niska cena sprzyjają sięganiu przez młodzież po alkohol.
Narkotyki wśród nastolatków
Narkotyki są dużym zagrożeniem dla młodzieży. Każdy narkotyk oddziałuje inaczej na organizm różnych osób, jego przyjmowanie może wywoływać diametralnie różne efekty, nawet przy takiej samej dawce przyjętej substancji (od euforii, po paniczny lęk czy nawet próby samobójcze). Niestety, Polska jest jednym z głównych producentów amfetaminy w Europie, od kilku lat produkowana jest tu również metaamfetamina. Wybór narkotyków wciąż się zwiększa, a oprócz „tradycyjnych” narkotyków w 2008 roku dotarły do Polski nowe substancje psychoaktywne („dopalacze”). Badanie CBOS w 2018 roku pokazuje, że najwięcej uczniów sięga po marihuanę i haszysz.
Skutki stosowania używek przez nastolatków – uzależnienie
Różnego rodzaju używki sprawiają, że nasza percepcja i działanie są zniekształcone, mało precyzyjne, a czasami wręcz zupełnie nieadekwatne do sytuacji, w tym niebezpieczne czy agresywne. Warto mieć tego świadomość sięgając po nie, gdyż skutki mogą być nieodwracalne np. spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym, utopienie się, gwałt. Stosowanie używek wśród młodzieży może ponadto prowadzić do uzależnienia. Granica między tym, co jeszcze kontroluję, a tym, co jest już poza mną, jest bardzo cienka, a negatywne skutki uzależnienia są widoczne w każdej sferze funkcjonowania jednostki.
Według Krajowego Biura Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii uzależnienie definiowane jest jako kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, wśród których zachowania związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych uzyskują wyraźną przewagę nad innymi, które były charakterystyczne dla danej osoby. Jest to zespół określonych objawów i zachowań, wywołanych nieodpartym pragnieniem przyjmowania substancji psychoaktywnych (tzw. głód psychiczny). Uzależniony, nawet gdy nie przyjmuje substancji psychoaktywnych, to do końca życia pozostaje osobą uzależnioną. Ryzyko uzależnienia pojawia się wraz z pierwszym sięgnięciem po używki – tak u dorosłych, jak i młodzieży.
Jako młoda osoba masz do czynienia z wieloma wyzwaniami . Jednak bardzo niewiele z nich ma potencjalnie większy wpływ na twoje życie niż decyzja dotycząca używania alkoholu i narkotyków. To, jakiego wyboru dokonasz, wpłynie na Twoje zdrowie, Twoje wyniki w nauce, relacje, pracę lub karierę, wolność. Brzmi zbyt dramatycznie? – to jednak często jest kwestia życia i śmierci.
A zatem…. Jesteś odpowiedzialny/a za własne bezpieczeństwo … co zamierzasz zrobić ?
Zanim zapoznasz się z naszymi wskazówkami dotyczącymi profilaktyki, warto, żebyś uświadomił/a sobie dwie ważne rzeczy:
Wiek pierwszego użycia alkoholu i narkotyków: Używanie alkoholu i narkotyków, zanim mózg jest w pełni rozwinięty, dramatycznie zwiększa ryzyko przyszłego uzależnienia od alkoholu i narkotyków. Młodzi ludzie, którzy zaczynają pić alkohol przed ukończeniem 15 roku życia są 5 razy bardziej narażeni na nadużywanie lub uzależnienie od osób, które zaczęły używać alkoholu w wieku 21 lat lub później. Jeśli chodzi o narkotyki i uzależnienie od nich sprawy prezentują się podobnie.
Historia rodziny a uzależnienia: Dana osoba decyduje się na użycie alkoholu lub narkotyków pod wpływem swojego środowiska – grupy rówieśniczej, rodziny i dostępności substancji. Gdy zdecyduje się na używanie alkoholu lub narkotyków, ryzyko rozwoju alkoholizmu lub uzależnienia od narkotyków jest w dużej mierze zależne od genetyki. Alkoholizm i uzależnienie od narkotyków nie są kwestią moralności, nie są kwestią wyboru lub braku silnej woli. Organizm niektórych ludzi po prostu reaguje na działanie alkoholu, narkotyków i leków inaczej. Jeśli ktoś ma w rodzinie przypadki alkoholizmu lub narkomanii, to jest cztery razy bardziej narażony na rozwój problemów z nadużywaniem substancji uzależniających.
Co możesz zrobić, jako młody człowiek, aby chronić siebie i zmniejszyć ryzyko problemów z alkoholem i narkotykami ? Oto kilka porad:
1. Nie bój się mówić nie: Czasami obawa przed negatywną reakcją ze strony znajomych powstrzymuje nas od robienia tego, co sami uznajemy za słuszne. To naprawdę proste, może się wydawać, że „wszyscy tak robią”, ale to nie jest prawda. Nie pozwól, aby ktoś inny podjął decyzję za Ciebie. Jeśli ktoś namawia Cię do zrobienia czegoś, co nie jest dla Ciebie dobre, masz prawo powiedzieć nie, masz prawo nie podawać powodu i po prostu odejść .
2. Nawiązuj dobre relacje ze znajomymi i unikaj środowiska, gdzie rówieśnicy wywierają negatywną presję: Zwróć uwagę na to, z kim się spotykasz . Jeśli wśród twoich znajomych większość pije alkohol lub używa narkotyki, aby się odurzać, może warto pomyśleć o nawiązaniu nowych przyjaźni. Kontynuowanie znajomości, w których ludzie regularnie używają alkoholu, marihuany, może sprawić, że te problemy zaczną dotyczyć również Ciebie. Nie musisz robić tego, co inni, aby mieć dobre relacje z ludźmi.
3. Dbaj o relacje z rodzicami lub innymi dorosłymi osobami: To ważne, czy dorastasz wśród ludzi, na których można polegać, z którymi można porozmawiać o życiu, o wyzwaniach i swoich decyzjach dotyczących alkoholu i narkotyków. Możliwość skorzystania z doświadczeń życiowych oraz przyjęcia szerszej perspektywy może okazać się bezcenna.
4. Ciesz się życiem i rób to, co kochasz – bez dodawania alkoholu i narkotyków: Dowiedz się, jak cieszyć się życiem i kontaktem z ludźmi w twoim otoczeniu , bez używania substancji zmieniających świadomość. Alkohol i narkotyki mogą zmienić to, kim jesteś, ograniczyć Twój potencjał i skomplikować Ci życie . Zbyt często nuda to tylko pretekst. Wyjdź na zewnątrz, bądź aktywny w szkole i w swoim środowisku. Zaangażuj się w muzykę, sport, sztukę lub pracę w niepełnym wymiarze godzin. Praca w charakterze wolontariusza to świetny sposób, aby uzyskać życiową perspektywę.
5. Przestrzegaj zasad panujących w rodzinie dotyczących alkoholu i narkotyków: kiedy dorastasz i chcesz przejmować większą kontrolę nad swoim życiem, zaufanie i szacunek rodziców jest bardzo ważne. Nie pozwól, aby alkohol i narkotyki stanęły między Tobą i Twoimi rodzicami. Rozmowa z mamą i tatą na temat alkoholu i narkotyków może być bardzo pomocna.
6. Bądź wzorem i dawaj dobry przykład: Nie zapominaj, że to, co robisz, jest ważniejsze niż to, co mówisz! Ustaw fundament i kierunek swojego życia – dokąd zmierzasz?
7. Planuj i myśl do przodu: imprezę lub wyjście z przyjaciółmi trzeba planować z wyprzedzeniem. Trzeba chronić siebie, aby nie stać się ofiarą czyjegoś problemu z alkoholem lub narkotykami. Upewnij się, że jest ktoś, do kogo możesz zadzwonić, w dzień i w nocy, bez względu na powód. Możesz zaoferować to samo swoim znajomym.
8. Weź odpowiedzialność za siebie: weź odpowiedzialność za swoje życie, zdrowie i bezpieczeństwo. To cudowne uczucie, kiedy masz wpływ na to, jak przebiega twoje wchodzenie w dorosłość i jakie decyzje podejmujesz.
9. Uzyskaj pomoc: Jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, ma kłopoty z alkoholem lub innymi używkami, skorzystaj z pomocy. Nie czekaj. Nie jesteś sam/a.
psycholog Agnieszka Stępniak-Łuczywek